MEDENİ HUKUKUN BİLGİ KAYNAKLARI

Medeni Kanun'un 1. maddesinin üçüncü fıkrasında, hâkimin karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanacağı hükme bağlanmıştır. Hâkimi bağlamamakla birlikte, karar verirken ona yardımcı olacak araçlar olan bilimsel görüşler ve yargı kararları, Medeni Hukuk'un bilgi kaynaklarını oluştururlar. Hâkim, bilgi kaynaklarından hukuk kurallarını yorumlarken, takdir yetkisini kullanırken veya kendisini kanun koyucu yerine koyarak hukuk yaratması gerektiğinde yararlanır.

Bunlar yürürlük kaynağı değildir. Gerçi hâkimin yarattığı hukuk bir defalığına olsun belli bir olayın taraflarına uygulanabilmiştir, ama bundan sonra benzer bir olayda da uygulanması zorunluluğu yoktur. Bilimsel görüşlere gelince, bu görüşler çoğu zaman olması gereken hukuka ilişkindirler. Olan hukuku hâkim zaten kendisi uygulayacaktır; ama bazen olan hukuku yorumlama konusunda da bilimsel görüşlerden yararlanma ihtiyacı duyabilir. Olması gereken hukuka ilişkin bilimsel görüşlerden hâkim, ancak kanun boşluğunu doldururken veya gerçek olmayan kanun boşlukları söz konusu olduğunda kanunu düzelterek uygularken yararlanabilir.

Hâkimin yararlanabileceği bilimsel görüşlerin öğretide tartışmasız kabul edilmesi veya en azından egemen görüş olması da şart değildir. Özellikle pek az sayıda yazarın görüş belirttiği bir konuda çoğu zaman egemen görüşten söz etmek pek de mümkün veya isabetli olamayacaktır. Ancak zaten bilimsel görüşlerden yararlanmak zorunda olmayan hâkim, kendisini haklı gerekçelerle ikna eden görüşü, şimdiye dek sadece bir yazar tarafından ileri sürülmüş ve henüz diğer yazarlar tarafından benimsenmemiş ve belki de şiddetle karşı çıkılmış olsa bile kararına esas alabilecek veya bu görüşten esinlenerek kendine özgü yeni bir çözüm üretebilecektir.